Những gì bạn biết về truyện ngắn có lẽ không sai nhưng để không lỗi thời, việc định nghĩa lại thể loại này trong dòng chảy văn học hiện nay là điều cần thiết.
Trước đây, chúng ta đã quen với định nghĩa truyện ngắn là một thể loại tự sự (truyện) cỡ nhỏ, có số lượng nhân vật ít, không gian và thời gian nghệ thuật hạn chế, tình tiết truyện không nhiều và không quá chồng chéo, phức tạp. Tuy nhiên, nó vẫn hàm chứa đầy đủ các yếu tố quan trọng là cốt truyện, nhân vật và trần thuật.
Truyện ngắn mang một số đặc điểm của tư duy tiểu thuyết: có tính hư cấu tự do, tập trung vào đời sống hiện tại, thể hiện những kinh nghiệm sống thực tế của tác giả…
Đến nay, truyện ngắn đương đại đã phát triển thành một khái niệm mang tính phản ánh sự phân mảnh và chiều sâu tâm lý của con người hiện đại.
Truyện ngắn không nhất thiết phải giải quyết mọi vấn đề. Nó thường chỉ là một lát cắt sắc bén hay một khoảnh khắc định mệnh trong cuộc đời nhân vật.
Trong thế giới quá tải thông tin, truyện ngắn cần chống lại sự lan man. Nó đòi hỏi sự tinh lọc cao. Mỗi từ, mỗi câu đều phục vụ cho xung đột hoặc sự thay đổi nhận thức cuối cùng.
Các truyện ngắn đăng báo hiện nay đa phần chỉ dao động từ 2000-4500 từ. Trong đó phổ biến hơn cả là các truyện ngắn 2000 từ. Với dung lượng nhỏ như vậy, người viết buộc phải tập trung thông tin, tránh lỗi tham chi tiết khi viết truyện và nâng cấp kỹ thuật kể chuyện làm sao cho lôi cuốn.
Truyện ngắn Của nợ của An Hạ – học viên khoá Viết truyện 04 của mình mới giành được Giải Ba trong Cuộc thi Sống đẹp lần V do báo Thanh Niên tổ chức cũng ngắn gọn như vậy.
Truyện ngắn ngày nay thường mô tả cuộc sống bị đứt gãy, không hoàn hảo, không có kết thúc viên mãn. Nó phản ánh sự phức tạp của tâm lý cá nhân và các mối quan hệ xã hội trong thời đại số.
Truyện ngắn thế giới thường tập trung vào xung đột nội tâm và những vấn đề tồn tại nhiều hơn là các xung đột xã hội hay hành động bên ngoài. Nó là sân khấu cho những đấu tranh tâm lý, sự cô đơn và nhu cầu kết nối của nhân vật.
Trong truyện Giá phải trả, chị Đan Ngọc – học viên khoá Viết truyện 02 của mình viết về cô con gái lớn lên trong cảnh bạo hành của người cha. Nỗi đau và nỗi sợ kéo dài thêm sự xa cách giữa hai cha con. Khi mẹ mất, Trang gần như không còn lý do gì để sống. Nhưng chính vào lúc cô muốn chết, những ký ức tuổi thơ càng vẫy vùng…
Độc giả có ít thời gian dành cho một tác phẩm dài. Truyện ngắn là lựa chọn phù hợp để họ tranh thủ đọc trong giờ nghỉ trưa, khi đi tàu xe, trước khi ngủ…
Truyện ngắn có độ dài phù hợp với việc đọc trên điện thoại, máy tính bảng, không gây mệt mỏi về thị giác.
Biên giới độ dài của truyện ngắn cũng đã bị xóa nhòa. Truyện ngắn hiện đại không chỉ là truyện dưới 7500 từ mà còn bao gồm:
+ Flash fiction/Micro-fiction: Truyện siêu ngắn (dưới 1000 từ), yêu cầu kỹ thuật cao để truyền tải một cảm xúc mạnh mẽ chỉ trong vài câu.
+ Short story cycle: Tập truyện ngắn liên hoàn tập hợp các truyện ngắn độc lập nhưng cùng chia sẻ nhân vật, bối cảnh hoặc chủ đề lớn, tạo nên một cái nhìn toàn diện hơn (như một tiểu thuyết được cấu trúc bằng các mảnh ghép).
Tóm lại, truyện ngắn không phải là tiểu thuyết rút gọn. Nếu tiểu thuyết là một hành trình dài thì truyện ngắn là một cú va chạm mạnh, một lát cắt sắc bén vào cuộc đời nhân vật.
Trong kỷ nguyên “đọc lướt”, truyện ngắn phù hợp với tâm lý độc giả hiện đại – những người cần cảm xúc mạnh, gọn gàng, dứt khoát trong thời gian ngắn ngủi (3-15 phút đọc). Truyện ngắn phải để lại một hạt mầm suy ngẫm hoặc một cú twist tâm lý ở cuối tác phẩm. Độc giả đọc xong sẽ có sự thay đổi nhận thức hoặc cảm xúc.
Nội dung trên là phần mở đầu trong workshop Những cánh cửa đưa truyện ngắn đến với độc giả mà mình tổ chức hôm 23/11. Các bạn tham gia workshop đã có những phản hồi đầy ngạc nhiên và tâm đắc về nội dung của buổi học.
Nhưng đây chỉ là một phần rất nhỏ về truyện ngắn mà bạn được tìm hiểu khi học viết truyện cùng mình. Ngày 02/12, mình sẽ mở lớp Viết truyện chuyên sâu cuối cùng của năm nay.
– Lớp học không quá 10 học viên (thường là 3-5)
– 10 tuần học, 10 buổi Zoom dài 2-3 tiếng
– 10 chủ điểm nội dung bao quát những gì bạn cần biết về truyện/truyện ngắn
– Mỗi bài thực hành được sửa chi tiết 2-3 lần
– Mỗi học viên có 1 trợ giảng đồng hành, bên cạnh cô giáo
– Tác phẩm của học viên được định hướng gửi báo nếu đáp ứng được các tiêu chí của báo
– Có học bổng cho học viên về đích đầu tiên
– Học viên cũ được ưu đãi đặc biệt
Bạn nhắn cho mình để được nhận nội dung học cụ thể và lịch học hàng tuần nhé.
Mình đã gửi tài liệu cho học viên đọc trước để chuẩn bị cho ngày khai giảng. Bạn vào là mọi thứ đã sẵn sàng.
Link đăng ký học Viết truyện ngày 2/12: https://forms.gle/MfY3eqk6e3iBD73M9
Mình là Hoà Lương – Người hướng dẫn viết để dung dưỡng tâm hồn, sử dụng ngôn ngữ hiệu quả và cộng tác báo chí.
