“Tưởng mình viết không bao nhiêu lỗi, ai ngờ lỗi nhiều không tưởng.”
Đây chắc là tâm lý của hầu hết mọi người khi mình góp ý bài chi tiết. Nhất là những người mới bắt đầu viết hoặc mới lần đầu tham gia một khoá học viết do mình tổ chức.
Câu mình trích ở trên là của chị Ớt – trợ giảng đã đồng hành cùng học viên trong nhiều khoá viết. Trước khi học viết với mình, chị đã là người đọc nhiều và có một khoảng thời gian viết liên tục. Chị lại là người yêu tiếng Việt và văn hoá Việt, được “mệnh danh” là “cảnh sát chính tả” của nhóm nên chị cũng có sự tự tin với khả năng viết của bản thân.
Vậy nên mỗi khi mình góp ý bài, chị đều ngỡ ngàng vì con số lỗi hiển thị lẫn những nhận xét ghi rõ nguyên do, cách sửa.
Đoạn văn trong ảnh là của một chị học viên trong khoá viết Tự do Biểu hiện 22. Bài viết này có 99+ lỗi. Chỉ một đoạn ngắn thôi, bạn cũng thấy mình đánh dấu đến vài chục lỗi.
Những lỗi khi viết, mình thường sẽ chia thành 2 nhóm:
+ Lỗi nội dung
+ Lỗi hình thức
Mình đã mất gần 2 năm trời để rút ra quy trình sửa bài hiệu quả và ít tốn thời gian hơn mà vẫn đảm bảo sự tỉ mỉ, cụ thể và dễ hiểu cho học viên.
Để bắt đầu biên tập, mình không sửa từng câu, từng chữ ngay mà sẽ đọc hết cả bài. Đọc một lần rồi lại đọc lần 2.
Điều này giúp mình có những đánh giá chung cho bài viết và đưa ra những nhận định ban đầu về nội dung của tác phẩm.
Việc này rất quan trọng và cần thiết vì nếu nội dung chưa ổn, tuyến bài chưa chắc chắn, chưa logic thì vội vàng đi vào biên tập câu chữ sẽ làm lượng công việc của người hướng dẫn tăng lên gấp 2, gấp 3.
Thử tưởng tượng, nội dung bài viết còn lỏng lẻo, sơ sài và trình tự các ý còn lộn xộn thì dĩ nhiên, mình sẽ yêu cầu mọi người làm lại. Thường thì mình cũng gợi ý một dàn ý để mọi người tham khảo dựa trên những gì mọi người đã viết.
Nếu nội dung phải thay đổi, phần câu chữ cũng sẽ khác. Cho nên việc đánh giá cái lõi trước sẽ tốt hơn bắt đầu với cái vỏ.
Một số câu hỏi giúp bạn kiểm tra nhanh nội dung bài viết:
– Tiêu đề với văn bản đã liên quan mật thiết với nhau chưa?
– Bài viết có trục nội dung thống nhất từ đầu đến cuối không?
– Thông điệp của bài là gì? Người đọc có nắm được không?
– Các ý lớn nhỏ đã ổn chưa, trình tự của chúng hợp lý chưa?
Xong phần nội dung, bạn mới nên xử lý phần hình thức bài viết.
Ở giai đoạn này, mình sẽ sửa theo từng câu, từng từ, từng dấu câu mà người viết sử dụng. Công việc này tỉ mỉ và mất rất nhiều thời gian.
Cũng bởi vậy mà chị Thuỷ, một học viên của mình, đã nói công việc mình làm giống như môt nghề thủ công tỉ mẩn từng chút một. Chị trân trọng vì trong xã hội vội vã và chạy theo vật chất này vẫn còn người dạy viết giống như mình.
Quay lại với chuyện biên tập hình thức bài, lời khuyên là bạn nên chú ý vào mấy thứ:
– Từ ngữ sử dụng có tự nhiên và phù hợp không? Có thể dùng từ nào đắt giá hơn không? Đừng dùng từ đao to búa lớn, bắt chước văn Trung hoặc văn dịch và cũng đừng dùng văn của AI.
– Câu văn đã chắc tay chưa, có đảm bảo ngữ pháp và đã đúng ý đồ nghệ thuật chưa?
– Chia đoạn đã hợp lý và được trình bày thẩm mỹ chưa?
– Định dạng văn bản có tuân thủ tiêu chuẩn của bài cộng tác báo hay bài tiểu luận chưa?
Tiêu chuẩn của bài đăng báo, bài tiểu luận chính là yêu cầu của mình đối với bài viết của học viên, dù là trong khoá căn bản Tự do Biểu hiện hay các khoá viết chuyên sâu.
Cũng vì lẽ đó mà nhiều học viên mới học khoá nền tảng đã có bài phù hợp được báo chọn đăng.
Học viết nghiêm túc cũng là một kiểu lao động trí óc nên người học cần xác định tâm thế tập trung và kiên trì, còn người dạy thì cần có kiến thức lẫn sự đồng cảm. Có vậy thì mới chỉ ra được cái mạnh – yếu của người học mà họ không cảm thấy bẽ bàng, ngược lại còn phấn khởi vì bản thân đang được học điều hay, đang tiến bộ ngay cả khi chưa hoàn hảo.
Ngày 8/1, mình sẽ khai giảng khoá Tự do Biểu hiện 23.
Khoá học dành cho:
– Người muốn bắt đầu viết từ số 0
– Người đã và đang học viết nhưng vẫn còn tự ti về nền tảng viết lách do chưa từng học bài bản
– Người viết thương mại, viết bài chuyên môn lâu năm nên quên mất cách viết làm sao cho có hồn, giàu cảm xúc
– Người muốn xây dựng thương hiệu cá nhân trên mạng xã hội thông qua viết lách để chia sẻ và tương tác với độc giả
– Người muốn dùng viết để hiểu chính mình, làm bạn lại với chính mình, nói ra những điều không biết kể cùng ai
– Người muốn làm công việc liên quan tới viết đang cần “đổ móng” cho chắc để “xây lầu” cho sự nghiệp sau này
Khóa học viết giúp bạn:
– Xác định được mục tiêu viết, thế mạnh của bản thân
– Khắc phục các lỗi sai về từ vựng, cấu trúc, ngữ pháp, trình bày văn bản
– Mở rộng vốn từ và sử dụng chúng một cách linh động, sáng tạo
– Viết hay hơn, tạo được thiện cảm từ sự chỉn chu và văn phong rõ ràng mạch lạc
– Diễn đạt trôi chảy cảm xúc, suy nghĩ ra thành con chữ
– Nắm được tiêu chuẩn của một bài viết tiếng Việt theo báo chí
Khoá học Tự do Biểu hiện được học viên của mình nói vui là “khởi đầu của mọi khởi đầu” – nơi mọi người bắt đầu con đường viết lách nghiêm túc của bản thân.
Khoá Biểu hiện 23 sẽ kết thúc trước Tết Nguyên Đán 3 tuần nên bạn vừa có 1 kỹ năng mới chắc tay vừa không lo ảnh hưởng tới kế hoạch chuẩn bị Tết. Sau Tết, bạn đã có thể tự tin viết ra con chữ của mình và tìm kiếm các cơ hội viết mà không còn lo sợ vì thiếu nền tảng viết nữa.
Hẹn gặp lại bạn trong khoá học Tự do Biểu hiện 23 ngày 8/1 nha.
Mình là Hoà Lương – Người hướng dẫn viết để nuôi dưỡng tâm hồn, sử dụng ngôn ngữ hiệu quả và cộng tác báo chí.
