Việc xác định ngách viết (niche) phù hợp là một bước quan trọng để xây dựng sự nghiệp viết lách bền vững và tạo ra dấu ấn cá nhân. Các phương pháp tư duy như Ikigai, SMART, SWOT và Mind Mapping có thể giúp bạn khám phá sở thích, thế mạnh và cơ hội. Từ đó xác định ngách viết lý tưởng cho bản thân.
Ikigai: tìm kiếm ngách viết mang lại ý nghĩa sống cho chính mình
Ikigai là gì?
Ikigai là một triết lý sống của người Nhật giúp bạn tìm ra “lý do để sống” bằng cách khám phá giao điểm của bốn yếu tố:
Passion (đam mê): những gì bạn yêu thích
Profession (chuyên môn): những gì bạn giỏi
Mission (sứ mệnh): những gì thế giới cần ở bạn
Vocation (nghề nghiệp): những gì có thể giúp bạn kiếm tiền
Điểm giao của 4 yếu tố này chính Ikigai mà bạn tìm kiếm. Nó cũng chính là Core Value (giá trị cốt lõi) và cũng là Philosophy (triết lý sống) của bạn.
Ikigai là một triết lý sống của người Nhật giúp bạn tìm ra “lý do để sống”
Lợi ích của Ikigai
Tạo động lực lâu dài: Bạn sẽ tìm thấy sự hứng thú và ý nghĩa trong mỗi bài viết, giúp duy trì niềm đam mê trong công việc.
Tạo ra giá trị thực sự: Việc chọn ngách viết dựa trên Ikigai giúp bạn tạo ra nội dung đáp ứng cả nhu cầu của bản thân và độc giả.
Ví dụ: Áp dụng Ikigai vào xác định ngách viết về quản lý tài chính cá nhân
Passion (đam mê): Bạn có đam mê về tài chính cá nhân và viết lách. Bạn muốn chia sẻ chuyên môn, câu chuyện, kinh nghiệm của bản thân qua các bài viết.
Profession (chuyên môn): Bạn có hiểu biết và kinh nghiệm liên quan đến việc quản lý tài chính cá nhân.
Mission (sứ mệnh): Bạn mong muốn truyền cảm hứng và kiến thức hữu ích về tài chính cá nhân cho độc giả, giúp họ học hỏi, tránh được những sai lầm và phát triển tư duy, kỹ năng liên quan.
Vocation (nghề nghiệp): Viết về cách quản lý tài chính cá nhân là lĩnh vực mà bạn có thể kiếm tiền và phát triển sự nghiệp.
SMART: đặt mục tiêu rõ ràng khi xác định ngách viết
SMART là gì?
SMART là một kỹ thuật đặt mục tiêu đòi hỏi bạn phải khi xác định mục tiêu cần đảm bảo:
Specific (tính cụ thể): bạn muốn đạt được điều gì, thành tích gì, thu nhập ra sao…
Measurable (đo lường được): mục tiêu của bạn phải rõ ràng, đo lường được, nhìn thấy được như là bao nhiêu vnđ, số lượng, phần trăm…
Achievable (có thể đạt được): mục tiêu ấy có khả thi không, có quá sức hay quá thấp không, có cần điều chỉnh không…
Relevant (có liên quan): mục tiêu cần phù hợp với định hướng phát triển chung và có ý nghĩ với bạn lẫn đối tượng hướng đến của bạn.
Time-bound (có thời hạn): thời hạn hoàn thành là khi nào, chẻ nhỏ theo từng giai đoạn nếu có thể.
Xác định các thông tin rõ ràng theo SMART sẽ giúp bạn biết chính xác đích đến và xây dựng lộ trình chinh phục nó.
SMART là một kỹ thuật đặt mục tiêuthông minh
Lợi ích của SMART
Cụ thể hóa mục tiêu viết lách: Bạn sẽ biết chính xác ngách viết cần tập trung và cách để đạt được thành công.
Tăng hiệu quả và kỷ luật: Mục tiêu rõ ràng giúp bạn duy trì định hướng và dễ dàng đo lường tiến độ.
Ví dụ: Áp dụng SMART vào xác định ngách viết về chăm sóc sức khoẻ sau sinh cho phụ nữ
Specific (tính cụ thể): Ngách viết của bạn sẽ tập trung vào dinh dưỡng và tập luyện cho phụ nữ sau sinh. Mục tiêu là cung cấp thông tin về các loại thực phẩm giúp phục hồi sức khỏe và các bài tập an toàn giúp phụ nữ lấy lại vóc dáng.
Measurable (đo lường được): Bạn đặt mục tiêu viết 1 bài blog mỗi tuần trong vòng 6 tháng, mỗi bài dài khoảng 1000-1500 từ. Nội dung sẽ bao gồm 2 phần: dinh dưỡng (thực phẩm cần bổ sung và cần tránh) và bài tập thể dục (các động tác phù hợp sau sinh).
Achievable (có thể đạt được): Bạn có kiến thức cơ bản về dinh dưỡng và tập luyện, đã từng nghiên cứu về lĩnh vực này và có khả năng viết bài chất lượng. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo ý kiến từ các chuyên gia sức khỏe để đảm bảo tính chính xác cho nội dung.
Relevant (có liên quan): Chủ đề này liên quan trực tiếp đến nhu cầu của phụ nữ sau sinh, đối tượng độc giả chính mà bạn muốn hướng đến. Đây cũng là một chủ đề mà bạn đam mê và mong muốn giúp đỡ những phụ nữ khác cải thiện sức khỏe và tinh thần sau sinh.
Time-bound (có thời hạn): Bạn đặt ra mục tiêu hoàn thành 24 bài viết trong vòng 6 tháng. Sau thời gian này, bạn sẽ đánh giá lại kết quả (lượt truy cập, tương tác) để điều chỉnh chiến lược viết tiếp theo.
SWOT: phân tích toàn diện trước khi chọn ngách viết
SWOT là gì?
Phân tích SWOT là một công cụ giúp bạn đánh giá toàn diện ngách viết bằng cách phân tích các khía cạnh:
– Strengths (điểm mạnh): Những ưu điểm, nguồn lực và lợi thế của bạn hoặc tổ chức
– Weaknesses (điểm yếu): Những hạn chế, thiếu sót hoặc các vấn đề cần cải thiện
– Opportunities (cơ hội): Các cơ hội bên ngoài mà bạn có thể tận dụng để đạt được mục tiêu
– Threats (thách thức): Những yếu tố bên ngoài có thể gây hại hoặc cản trở quá trình đạt được mục tiêu
SWOT giúp bạn hiểu rõ vị trí của mình hoặc của thương hiệu trong thị trường và chọn ngách viết phù hợp với thế mạnh và các điều kiện sẵn có.
Phân tích SWOT là một công cụ giúp bạn đánh giá toàn diện ngách viết
Lợi ích của SWOT
Nhận diện cơ hội và rủi ro: Bạn có thể đánh giá khả năng thành công trong một ngách viết cụ thể.
Phát huy điểm mạnh, cải thiện điểm yếu: SWOT giúp bạn tối ưu hóa thế mạnh và giảm thiểu rủi ro trong việc chọn ngách viết.
Ví dụ: Áp dụng SWOT vào xác định ngách viết về việc tự xuất bản sách cho các tác giả mới
1. Strengths (Điểm mạnh):
Kiến thức về tự xuất bản: Bạn có hiểu biết sâu sắc về quá trình tự xuất bản từ A-Z, bao gồm chuẩn bị bản thảo, thiết kế bìa, định dạng sách và các nền tảng xuất bản như thông qua nhà xuất bản hay kênh online…
Khả năng hướng dẫn chi tiết: Bạn có thể chia nhỏ các bước thành các bài viết dễ hiểu giúp các tác giả mới, chưa có kinh nghiệm, dễ dàng nắm bắt quy trình tự xuất bản.
Kinh nghiệm thực tế: Bạn đã có kinh nghiệm tự xuất bản sách và có thể chia sẻ các mẹo và bài học thực tế từ kinh nghiệm cá nhân.
2. Weaknesses (Điểm yếu):
Hạn chế về thời gian: Việc viết về lĩnh vực tự xuất bản đòi hỏi sự đầu tư thời gian để nghiên cứu, cập nhật thông tin mới về các nền tảng và công cụ hỗ trợ tác giả tự xuất bản.
Thiếu mạng lưới rộng lớn: Bạn có thể chưa có nhiều kết nối với các chuyên gia, tác giả đã thành công trong lĩnh vực này hoặc các nhà xuất bản để hợp tác hoặc hỗ trợ trong quá trình phát triển nội dung.
Cạnh tranh cao: Đã có nhiều nguồn tài liệu về tự xuất bản trên thị trường, từ blog, sách đến các khóa học trực tuyến nên bạn sẽ khó nổi bật giữa các đối thủ ngay.
3. Opportunities (Cơ hội):
Nhu cầu ngày càng tăng: Ngày càng có nhiều người muốn tự xuất bản sách để tránh các quy trình phức tạp của cách xuất bản truyền thống và muốn kiểm soát hoàn toàn tác phẩm của mình.
Xu hướng số hóa và sách điện tử: Sự phát triển của sách điện tử, audiobook và các nền tảng trực tuyến tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả tự xuất bản, đặc biệt là các tác giả mới.
Phát triển cộng đồng: Bạn có thể xây dựng một cộng đồng trực tuyến cho các tác giả mới, cung cấp tài liệu, khóa học và các sự kiện hỗ trợ quá trình tự xuất bản.
Kết hợp với tiếp thị sách: Viết thêm về các chiến lược tiếp thị sách hiệu quả sẽ giúp bạn mở rộng ngách và cung cấp giá trị toàn diện cho độc giả.
4. Threats (Thách thức):
Thị trường bão hòa: Ngành tự xuất bản đang phát triển nhanh chóng, nhiều người đã tham gia viết và chia sẻ kinh nghiệm, dẫn đến sự cạnh tranh cao.
Thay đổi trong việc xuất bản: Các quy tắc, chính sách liên quan tới việc tự xuất bản có thể thay đổi, khiến thông tin bạn chia sẻ nhanh chóng lỗi thời.
Phụ thuộc vào kỹ thuật: Quá trình tự xuất bản liên quan nhiều đến việc nắm bắt quy trình, sử dụng các công cụ kỹ thuật và phần mềm.
Mind Mapping: khám phá ngách viết qua tư duy sáng tạo
Mind Mapping là gì?
Mind Mapping là một kỹ thuật trực quan giúp bạn ghi lại các ý tưởng và kết nối chúng. Khi sử dụng Mind Mapping để xác định ngách viết, bạn có thể khám phá và tổ chức các ý tưởng về sở thích, kỹ năng và tiềm năng thị trường…
Lợi ích của Mind Mapping
Kích thích tư duy sáng tạo: Mind Mapping giúp bạn mở rộng ý tưởng và khám phá nhiều ngách viết tiềm năng.
Tổ chức và sắp xếp ý tưởng dễ dàng: Bạn có thể nhìn rõ hơn về các ngách viết khác nhau và lựa chọn một cách có hệ thống.
Mind Mapping là một kỹ thuật trực quan giúp bạn ghi lại các ý tưởng và kết nối chúng
Ví dụ: Áp dụng Mind Mapping vào xác định ngách viết về phát triển bản thân thông qua học tập
Chủ đề chính: Phát triển bản thân thông qua học tập
3. Ngách chính: Học tập nâng cao kỹ năng chuyên môn
Cập nhật xu hướng ngành nghề:
Theo dõi các xu hướng và kỹ năng mới nhất trong lĩnh vực công nghệ, marketing, giáo dục…
Học các công cụ phần mềm:
Học sử dụng các phần mềm quản lý dự án, thiết kế, viết lách…
Học qua thực hành:
Áp dụng kiến thức học được vào thực tế công việc
4. Ngách chính: Học tập phát triển tư duy và tâm hồn
Tư duy phát triển (Growth Mindset):
Làm thế nào để phát triển tư duy linh hoạt, sẵn sàng học hỏi
Cách đối diện và vượt qua thất bại
Thói quen học tập tích cực:
Phát triển thói quen học hàng ngày
Cách duy trì động lực trong việc học tập lâu dài
Học qua trải nghiệm:
Du lịch và học từ những nền văn hóa mới
Tham gia hoạt động xã hội và học từ những tình huống thực tế
Việc xác định ngách viết phù hợp là một bước quyết định trong hành trình viết lách. Các phương pháp tư duy như Ikigai, SMART, SWOT và Mind Mapping cung cấp cho bạn các công cụ hữu ích để thực hiện điều này. Bằng cách kết hợp đam mê, kỹ năng và phân tích thị trường, bạn có thể tìm thấy ngách viết lý tưởng, tối ưu hóa khả năng thành công và tạo ra giá trị lâu dài trong sự nghiệp viết lách của mình. Hãy bắt đầu áp dụng những phương pháp này để xác định ngách viết phù hợp với bản thân ngay hôm nay!
