Viết về nỗi đau bao giờ cũng là một rào cản tâm lý của người viết. Bởi lẽ, để viết về nó, ta phải nhớ lại những cảm giác không mấy dễ chịu mà bản thân từng khó khăn lắm mới vượt qua được.
Là một cô giáo dạy viết, tôi từng đọc được không ít nỗi đau của mọi người. Mới đây nhất, trong khóa Biểu hiện 21, cùng một ngày, tôi sửa đâu đó 30 bài của các học viên. Điều đáng nói là đa phần những bài viết đều khiến tôi nặng lòng. Đặc biệt, có những bài tôi vừa đọc vừa cảm nhận rõ ràng cơn co bóp của cơ tim và thấy nó giống như sinh vật bé nhỏ tội nghiệp đang bị bàn tay khổng lồ bóp chặt. Ấy là những bài viết về những nỗi đau còn tươi mới của học viên tôi – những người phụ nữ đã làm vợ, làm mẹ. Đến nỗi, sau buổi giảng Zoom kéo dài tới gần 11 giờ đêm, tôi phải gửi đi một tin nhắn âm thanh (đoạn voice) cho các chị trong team Yêu lại tiếng Việt chỉ để nói với các chị rằng hôm nay tôi đau lắm. Không phải đau nỗi đau của riêng tôi mà là vì tôi nhìn thấy vết thương còn đỏ màu và há miệng trong lòng các học viên tôi.
Tôi đã tự động viên là chí ít mọi người cũng đã viết ra được điều đó, viết ra được cảm xúc chân thật nhất mà bình thường cứ cố giấu đi để làm như mình vẫn ổn trong mắt mọi người, để không khiến người thân họ lo lắng hay để không biến mình thành người đáng thương trong mắt người khác. Rồi tôi cũng tự hỏi: Vậy làm thế nào để viết về những nỗi đau của bản thân mà không bị nhấn chìm trong đó?
Nỗi đau thật ra không phải là thứ để ta trốn tránh, có trốn cũng không được. Vì nó luôn có cách để ta phải nhìn chính diện vào nó. Chỉ khi ta dũng cảm hơn nó, ta mới có thể thật sự bước qua mà không còn phải chơi trò trốn tìm với nó mãi. Tôi nghĩ trong cuộc đời mỗi người, nỗi đau vẫn luôn là một phần của hành trình sống, là những vết sẹo nhắc nhở chúng ta đã mạnh mẽ thế nào khi chuyện đó xảy ra. Viết là một cách để ta đối diện với nỗi đau của mình, một hành động dũng cảm giúp ta gọi tên, sắp xếp và đặt xuống trang giấy những cảm xúc hỗn độn, những mảnh vỡ của tâm hồn.
Tôi cũng hiểu nhiều người vẫn chần chừ hoặc sợ hãi khi viết về nỗi đau. Dù sao chúng cũng gắn với những câu chuyện chẳng vui, những cảm xúc đã có lúc khiến con người ta tưởng chừng vỡ vụn ra như những mẩu bánh quy nát trong đáy bịch. Bạn có lẽ đã sợ hãi khi phải lật lại những trang ký ức nhuốm màu rầu rĩ, khiến những cảm xúc khó lắm mới tạm ngủ yên đột ngột ùa về như cơn sóng dữ. Bạn sợ chúng cuốn bạn đi. Bạn sợ viết ra rồi, vết thương chưa chắc đã lành mà có khi còn thêm rỉ máu. Bạn sợ bản thân sẽ mãi mãi mắc kẹt trong mê cung bất tận của nỗi buồn mà không tìm được lối thoát.
Tôi cũng đã có lúc sợ viết về những đổ vỡ, những thất bại, những ê chề, nông nổi của bản thân. Tôi lo viết chúng ra một lần nữa sẽ khiến tôi không thể đứng dậy. Xong rồi tôi nhận ra viết về nỗi đau không có nghĩa là ta chọn sống mãi với nó mà là ta đang học cách đặt nó xuống nhẹ nhàng và tử tế nhất có thể.
Đây là điều quan trọng mà bạn nên nhớ khi viết về nỗi đau. Bạn hãy thử đặt mình ở vị trì là một người quan sát, một người ghi chép thay vì là một diễn viên sống lại vai diễn của chính mình.
Khi bạn viết, bạn có thể giữ khoảng cách đủ xa để nhìn về câu chuyện, tránh để cảm xúc cuốn bạn đi ngay từ những câu chữ đầu tiên. Bạn nên chọn bắt đầu bằng cách mô tả sự việc khách quan nhất có thể. Điều này giúp bạn nhìn thấy bức tranh toàn cảnh, thấy cả những hành lang kết nối các sự kiện thay vì chỉ tập trung vào bức tường cảm xúc duy nhất. Nó giúp bạn hiểu khi một sự việc đã xảy ra, nó có lẽ không chỉ là nỗi đau của bạn mà còn là một câu chuyện có bối cảnh, có nhân vật, có diễn biến. Bạn khi này đã trở thành người kể chuyện và bạn có toàn quyền kiểm soát câu chuyện đó.
Khi đã học được cách quan sát, chúng ta sẽ bắt đầu tìm kiếm ý nghĩa của câu chuyện ấy.
Đọc thêm:
Những nỗi đau thường đi kèm với câu hỏi “Tại sao?”. Tại sao lại là tôi? Tại sao người ấy làm thế với mình? Tại sao mọi chuyện ra nông nỗi này?
Những câu hỏi trên đều rất bình thường. Tuy nhiên, khi viết, bạn hãy cố gắng dịch chuyển tâm thế của mình từ việc tìm kiếm một ai đó để đổ lỗi, dù là bản thân hay người khác, sang việc rút ra một bài học ý nghĩa nào đó từ những gì đã xảy ra.
Khi bạn viết để tìm kiếm một ý nghĩa, bạn không còn chỉ nhìn vào mặt tiêu cực. Bạn sẽ thấy những bài học, thấy sự trưởng thành và các giá trị mà trước đây bạn chưa nhận ra. Đó là lúc viết lách trở thành công cụ để bạn tái định hình lại câu chuyện, biến bạn từ nạn nhân thành người nhẹ nhõm bước ra khỏi cái bóng của sự kiện đó.
Sau tất cả, chúng ta không cần chiến đấu với nỗi đau của mình mà nên học cách chung sống hòa bình với nó. Cách tốt nhất để làm được điều đó là bạn nhân cách hóa nỗi đau của mình.
Bạn có thể thử viết một lá thư cho nỗi đau ấy của bạn. Tưởng tượng nó là một người bạn cũ đã từng ở bên bạn, đã cùng bạn trải qua một quãng đời và giờ đây, bạn muốn kiên nhẫn ngồi xuống để trò chuyện với nó. Bắt đầu lá thư bằng một câu chào, rồi bạn hãy kể cho nó nghe bạn đã học được những gì từ nó, những vết sẹo đã in hằn trên da thịt hay trong tâm hồn bạn ra sao. Hãy cho nó biết bạn đã trưởng thành hơn như thế nào, bạn đã đủ mạnh mẽ để nói lời tạm biệt với nó chưa…
Viết kiểu này không chỉ giúp bạn giải tỏa cảm xúc theo cách nhẹ nhàng hơn mà còn tạo cho bạn một khoảng cách an toàn với nỗi đau. Bạn không còn bị nó chi phối mà trò chuyện với nó ở thế ngang hàng.
Nỗi đau thường không có hình thù cụ thể. Nó là khối cảm xúc hỗn độn, khó để diễn tả rõ ràng nhưng khi bạn viết, bạn sẽ dùng ngôn ngữ để đặt tên cho nó và đóng khung nó.
Một bài tập nhỏ mà bạn có thể thực hành khi viết về nỗi đau là: Viết 3 câu văn để mô tả nỗi buồn hoặc nỗi đau của bạn nhưng không được dùng các từ mang nghĩa tiêu cực hay oách trách.
Khi bạn đặt tên và đóng khung, nỗi đau không còn là khối u nhọt vô định hình nữa. Nó sẽ là vật thể mà bạn tưởng như chạm vào được, quan sát được và quan trọng nhất là đặt nó sang một bên được. Nó sẽ không còn là một phần của chính bạn mà chỉ đơn giản là một thứ từng thuộc về bạn và bạn đã học được cách để kiểm soát nó tốt hơn.
Hành trình xoa dịu lòng mình không phải lúc nào cũng viên mãn như chúng ta thầm hi vọng. Đôi khi, bạn chỉ cần viết ra, gọi tên nó và để đó. Có thể bạn sẽ phải viết nhiều lần về cùng một câu chuyện nhưng mỗi lần viết, bạn lại nhìn thấy nó từ một góc độ khác, một khoảng cách khác.
Hãy để bản thân được viết những câu văn chưa hoàn hảo, những dòng chữ vụng về. Hãy cho phép mình được khóc, được cười, được giận dữ… khi viết. Đừng cố gắng tìm một kết thúc tuyệt vời nhất vì chính hành động viết đã là một cái kết. Kết thúc cho sự im lặng. Kết thúc cho nỗi sợ hãi.
Đọc thêm:
Ngày nào đó, khi bạn nhìn lại những gì từng trải qua trong đời, bạn sẽ thấy bản thân đã trưởng thành hơn từ chính những nỗi đau và những lần vấp ngã. Con chữ của bạn sẽ là dấu vết của hành trình tự chữa lành. Nó cũng góp phần hình thành nội lực của người viết mà tôi đã nói trong bài hôm trước. Cũng vì vậy mà nhiều học viên của tôi đã bước vào khoá Tự do Biểu hiện và Viết tản văn đăng báo để dành cho bản thân một khoảng thời gian dung dưỡng lại tâm hồn đã bị những guồng quay vô hình mà tàn nhẫn của cuộc sống mài mòn, trơ khấc.
Đến cuối cùng, tôi mong bạn hãy cứ cầm bút lên và viết. Hãy hít thở thật sâu và cho phép mình được trút ra những nỗi lòng giấu kín bấy lâu. Đừng cố gắng chỉnh sửa mọi thứ ngay lập tức mà luôn cho bản thân được nghỉ ngơi, được tự hào vì chính mình đã dũng cảm đối diện với những câu chuyện cũ, những cảm xúc chân thật nhất. Viết không chỉ giúp bạn chữa lành, nó còn giúp bạn nhận ra bạn đã đủ mạnh mẽ để bơi qua đại dương đen ngòm của những nỗi đau mà không bị những con sóng dữ nhấn chìm.
Cảm ơn bạn đã đọc bài. Chia sẻ bài viết này cho những người yêu viết khác để cùng nhau học viết và thảo luận nhé! Đừng quên theo dõi Facebook, Podcast, Youtube và tham gia Group để học viết mọi lúc mọi nơi hoàn toàn miễn phí.
