Ta thường nghĩ mình là số 0 khi bắt đầu một điều gì mới mẻ mà quên mất rằng không có số 0 nào hoàn toàn trống rỗng.

Con chim ở đậu cành tre

Con cá ở trọ trong khe nước nguồn

Tôi nay ở trọ trần gian

Trăm năm về chốn xa xăm cuối trời

Giai điệu thân quen vang lên từ chiếc radio cũ nơi góc phòng. Nhạc Trịnh với tôi luôn đặc biệt, buồn nhưng không uỷ mị, đau thương cũng không rên rỉ. Mỗi lần nghe Ở trọ, tôi đều nghĩ tới triết lí nhà Phật, tới “chân không diệu hữu”. Con người từ không mà sinh, tới khi diệt cũng trở về không. Nhưng cái không ban đầu với cái không kết thúc đã khác nhau. Lão Tử cũng nói “hữu vô tương sinh”, có – không chuyển hoá lẫn nhau liên tục. Đó là quy luật tồn tại của vạn vật. Con người cũng không nằm ngoài điều ấy.

Năm 18 tuổi, tôi được giải thưởng quốc gia, được học sinh giỏi, được ưu tiên tuyển thẳng nhưng lại mông lung khi chọn nghề. Tôi thờ ơ không biết tác dụng của tờ giấy ưu tiên. Tôi không được nộp hồ sơ ngành thiết kế vì bố mẹ phản đối. Vậy nên tôi không buồn luyện thi trong khi bạn bè vùi đầu vào bài vở. Lẽ dĩ nhiên, tôi không đậu trường mình nộp nguyện vọng. Một số 0 tròn trĩnh cho học sinh giỏi quốc gia môn Văn và học sinh giỏi 12 năm liền. Một cú sốc với thầy cô và gia đình. Chỉ mình tôi biết lí do và tôi im lặng, không giải thích. Tôi hiểu đó là kết quả cho sự buông bỏ đầy bất cần của đứa trẻ mới lớn luôn bướng bỉnh. Một số 0 xứng đáng cho kẻ từ bỏ việc cố gắng, rỗng tuếch như vỏ trứng vỡ mà chất lỏng bên trong chảy hết tự lúc nào. Tôi không đam mê sư phạm như mọi người nghĩ mà vì ngành này miễn học phí. Tôi chỉ không muốn trở thành gánh nặng của bố mẹ thêm.

Năm 22 tuổi, tôi từ chối cơ hội trợ giảng tiếng Anh cho lớp luyện thi của cô bởi nghĩ rằng mình không đủ khả năng. Dù cô là người mở lời trước. Tôi trượt học bổng dù điểm tổng cao thứ hai trong lớp vì không tham gia phong trào thanh niên. Tôi rớt biên chế dù đủ các bằng cấp với những con điểm khá đẹp chỉ vì không phải người địa phương. Không riêng gì nội ngoại mà hàng xóm đều được dịp mỉa mai bố mẹ nuôi con học giỏi bao nhiêu năm, bằng này cấp nọ nhưng chẳng xin nổi việc làm. Tuổi 22 trả tôi về với số 0. Lần đầu tiên tôi hiểu sâu sắc bất công trong đời. Rằng không phải mọi nỗ lực đều như ý.

Khi đó hơn nửa lớp tôi kết quả chỉ trung bình khá nhưng đều được phân công nhiệm sở. Tôi mất ngủ triền miên gần một tháng trời rồi quyết định khăn gói lên thành phố tìm việc. Tôi muốn đi, muốn tiếp tục học hỏi. Tôi nói với mẹ “đi cho biết đó biết đây, ở nhà với mẹ biết ngày nào khôn”. Tôi đổ thừa do bản thân xui xẻo. Mãi lâu sau, tôi có lần nghĩ nếu mình cố gắng hơn nữa, thành tích trội hẳn lên có lẽ đã khác. Nhưng không còn quan trọng vì quá khứ đi qua, bài học để lại.

Tại thời điểm đó, bằng cấp và khả năng sư phạm của tôi tốt. Tôi cũng có ngoại ngữ và biết giao tiếp. Dựa vào những thế mạnh này, tôi dễ dàng tìm kiếm các công việc khác. Số 0 lần này chỉ là hình tròn bên ngoài bởi nội lực tôi đã khác, như quả trứng ấp ủ chú chim non chờ ngày mổ vỏ. Những năm tháng học tập chăm chỉ, làm luận thâu đêm, giải đề anh văn liên tục không phải phí hoài. Đó là nền tảng, là bước đệm, là thứ tôi xứng đáng nhận được bằng chính cố gắng của mình.

Năm 25 tuổi, tôi từ chối kết hôn cùng người thương tôi nhất mà tôi từng quen. Người vì tôi mà vào nam sinh sống, người đã nhờ mẹ mang trầu cau tới nhà dạm hỏi, chọn ngày xin cưới. Tôi không hối hận. Tôi biết mình không thể. Chỉ yêu thương thôi không đủ cho hôn nhân và tôi biết mình chưa sẵn sàng. Người ấy về bắc. Tôi không còn liên lạc như trước. Tôi lại lần nữa thất bại trong tình yêu. Tôi chọn số 0 vì biết mình cần chuẩn bị nhiều hơn, cần làm những điều còn thôi thúc trước khi có thể dành toàn tâm toàn ý cho một ai đó.

Năm 27 tuổi, tôi đã làm qua vài công ty nước ngoài, lên một chức nhỏ, thu nhập đủ để đặt hàng online khá thoải mái. Tôi trở về ở với bố mẹ nên chi phí không nhiều, tiết kiệm được một khoản tiền kha khá. Rồi tôi nghỉ việc trước sự ngỡ ngàng và tiếc nuối của bố mẹ khi mọi thứ đang rất ổn. Chỉ có tôi biết rằng mình trống rỗng thế nào trong những ngày tăng ca với các bảng số liệu và đơn khiếu nại.

Tôi đăng kí ôn thi cao học. Bắt đầu con đường khó khăn hơn mà mình luôn đau đáu. Lại xa nhà ở trọ, lại một mình vào ra, lại cặm cụi bài vở. Nhiều người hỏi tôi có tiếc không? Có đôi lần tôi cũng tự hỏi lòng như vậy. Nhưng tôi biết rằng nếu không phải khi đó thì sẽ là sau này. Đơn giản tôi đã chọn bắt đầu sớm hơn mà thôi. Tôi không còn thu nhập tốt nữa, cũng không thể thích gì mua nấy. Khoản chi cho giáo dục và y tế năm 2020 của tôi là con số mà tôi chưa từng nghĩ tới trước đó. (Dù nó chẳng là bao so với nhiều người). Với tôi số 0 này là của sự tái sinh, như chú chim non cựa mình đang chầm chậm mổ vào lớp vỏ.

Năm 28 tuổi, tôi lại thất nghiệp rồi. Tôi về nhà do dịch bệnh. Chương trình học chuyển thành trực tuyến. Hợp đồng dạy học cũng vừa hết. Tôi đã bình tĩnh hơn và quá mệt mỏi sau một năm liên tục những đêm chỉ ngủ 3-4 tiếng. Tôi cho mình nghỉ ngơi và tìm hiểu những điều mới.

Tôi bắt đầu tập viết khi cô bạn thân hỏi tại sao không thử. Với cô ấy, câu chữ của tôi đủ đẹp và có giá trị, quá uổng phí khi tôi cứ lờ đi. Và tôi viết thật, từ 29/7 tới giờ, chỉ bỏ vài ngày. Tôi mày mò tham gia vào các hội nhóm, được học hỏi mọi người, được biết thêm nhiều thứ mới mẻ. Notion, Canva, Pexels, podcast… quả thực trước đây tôi không hề biết đến. Ngay cả việc người ta đang viết online cũng là thứ khiến tôi há hốc. Nếu không bắt đầu viết, chắc tôi đã thụt lùi với xã hội ngoài kia mấy ngàn năm ánh sáng.

Với Viết, có lẽ tôi vẫn ở đầu 0 nhưng là 0 thập phân. Tôi như chú chim non đã ra khỏi vỏ. Không thể bay ngay được nhưng đã biết ánh mặt trời, đã hít hà bầu khí quyển. Đôi cánh tí hon chưa thể lượn bay cùng gió song phải hiểu rằng nhờ nó mà một ngày nào đó tôi sẽ đến gần hơn với mây trời.

Tôi đã sống, đã yêu, đã thất bại, đã cố gắng và đã dám làm lại sau vấp ngã. Cứ mỗi lần tưởng như trở lại với số 0, tôi hiểu rằng số 0 ấy đang dần được lấp đầy từng chút một, từ trong ra ngoài. Cũng như chim non trước khi làm chủ được đôi cánh và nương theo sức gió có nhiều lần loạng choạng rơi ngã. Nhưng chẳng có con nào vì vậy mà ngừng tập bay.

Người ta vẫn bảo con chim đậu không sợ cành cây gãy bởi thứ nó tin là đôi cánh của mình. Nếu cuộc đời cũng là cành cây khi vững vàng, lúc nghiêng ngã hoặc thậm chí gãy rụng thì điều ta có thể làm là trui rèn cho đôi cánh mình thêm khoẻ, sức đập thêm căng.

Tôi chưa có gì ngoài những bài viết mỗi ngày, blog này, nhóm Yêu lại tiếng Việt và trang Sẻ nâu nhặt chữ. Tuy lượt tương tác chưa cao nhưng cũng khiến tôi tự hào vì mình đang chia sẻ những gì bản thân có. Biết đâu ai đó sẽ cần.

Đến cùng, tôi đang có một số 0 được lấp đầy mỗi ngày nhờ sự nghiêm túc và tình cảm chân thành dành cho viết lách. Cuộc sống nhiều thách thức nhưng không thiếu cơ hội, chỉ cần kiên trì đập cánh, một ngày nào đó chúng mình sẽ bay.

Số 0 trong Toán học cố định, bất biến còn số không trong đời khi tròn đầy khi vơi bớt. Ta mong cầu những điều trọn vẹn nhưng cũng nên chấp nhận những điểm khuyết chưa tròn.

Bạn đọc thêm Cảm hứng viết nhé!