Khi cơ thể bạn chịu đựng một áp lực lớn đến mức sắp đầu hàng thì ý chí chính là thứ duy nhất có thể kéo bạn bước lên khỏi vũng lầy mỗi lúc một nuốt chửng đôi chân. Chỉ cần ý chí chọn từ bỏ, ngay lập tức bạn sẽ biến mất dưới lớp đất nhão nhoẹt hôi rình kia.

Tôi đã luôn hình dung như vậy mỗi lần ở dưới một áp lực nào đó, của công việc, của những chuyện tưởng chừng vượt khỏi khả năng giải quyết ngay tại thời điểm ấy. Căng thẳng như một quả bong bóng đầy khí he-li bị kẹp giữa hai bức tường mỗi ngày một xiết lại gần hơn, thêm chút nữa sẽ nổ “boom” rồi rách bươm ra mỗi nơi một mảnh x á c cao su tơi tả. Nó cũng giống như khi ta bước vào đường chạy marathon hay khi ta chơi trò kéo co. Muốn về đích, muốn thắng, không có cách nào khác là sử dụng sức mạnh của tinh thần, của quyết tâm đến cùng, đến cực hạn để vượt qua áp lực và cảm giác muốn buông bỏ.

Buông bỏ thì dễ mà, chỉ cần ta không làm gì cả hoặc là ta phó mặc cho mọi chuyện xảy ra thế nào cũng được. Nhưng buông xuôi một điều gì đó đôi khi lại chính là buông bỏ tôn nghiêm của chính mình.

Hôm trước tôi nói chuyện với một người bạn. Chúng tôi quen biết nhau vài năm, qua cộng đồng viết lách. Tôi nhìn thấy bạn từ những ngày đầu, đọc không ít bài viết của bạn, âm thầm dõi theo con đường bạn đi. Công việc của bạn có lẽ không đòi hỏi viết lách nhiều nhưng tôi vẫn thấy bạn chia sẻ khá đều đặn trên trang cá nhân. Bạn cũng luôn tỏa ra một năng lượng tích cực, an nhiên. Bạn theo đuổi lối sống tối giản với thực phẩm thuần hữu cơ và áp dụng các phương pháp nuôi dưỡng tinh thần, làm lành với bản thân.

Bạn theo học tôi một khóa từ đầu năm ngoái, dang dở. Tôi vẫn động viên bạn thường xuyên nhưng bạn không thể làm gì, ngay cả khi đã học qua các buổi mentoring và tâm sự riêng với tôi không ít lần. Năm nay bạn vẫn tiếp tục học với tôi, vẫn hăng hái trong những buổi học nhóm, vẫn khen tài liệu học rất hay và khóa học thì chất lượng miễn bàn. Vậy mà bạn chỉ nộp cho tôi vài bài viết rồi ngưng hẳn. Mỗi lần tôi hỏi chuyện, bạn thường né tránh trả lời trực tiếp. Tôi cũng không muốn bạn cảm thấy nặng nề hay tự trách nên không truy hỏi nhiều làm gì. Cho tới hôm rồi, tôi hỏi bạn có phải khả năng chịu đựng áp lực của bạn không tốt không? Bạn mới thỏ thẻ rằng chỉ số vượt khó của bạn thấp, sau vài lần không đạt được như ý sẽ bỏ cuộc vì nhụt chí. Dù cho tôi luôn nói rằng bạn viết khá tốt rồi, chịu khó gửi thêm bài để tôi sửa thì sẽ sớm thấy sự tiến bộ.

Tôi không ngạc nhiên với câu trả lời của bạn, bởi nó không nằm ngoài cảm nhận của tôi. Chỉ là tôi sẽ không bao giờ quy kết nó cho bạn mà chọn để bạn tự nói ra trước. Cuối cùng, bạn cũng đã dám đối diện với những vấn đề của bản thân và thừa nhận sự tồn tại của chúng. Tất nhiên, thừa nhận và đối diện cũng mới là những bước đầu. Nó không ngay lập tức khiến cho bạn trở thành một người có ý chí “chiến đấu” mạnh mẽ hơn nhưng nó đã cho thấy ở bạn có sự tự nhận thức cao hơn. Cũng có nghĩa là bạn đã tỉnh thức hơn rất nhiều trên hành trình phát triển bản thân.

Đêm qua tôi ngồi xem tập 5 của “Sao nhập ngũ” mùa này. Đây là chương trình thực tế mà tôi cực kỳ yêu thích, gần như mùa nào tôi cũng xem. Trong buổi huấn luyện, các chiến sĩ mới, những nghệ sĩ bình thường sống tương đối tự do và sung sướng, nay bị đưa vào những thử thách liên tiếp của các bài tập luyện cường độ cao. Trườn dưới lưới sắt có các mấu sắt sắc nhọn chỉ cao 0.5m tính từ mặt đất, dưới thân là đầm lầy nhơm nhớp nước bùn. Nhảy qua hàng rào cao 1.8m trong thời gian tính bằng giây. Khuân 7 thùng đạn nặng mỗi thùng 30kg và xếp chồng lên nhau ngay ngắn. Tất cả diễn ra cực kỳ nhanh chóng, tổng cộng chỉ vài phút nhưng nó đòi hỏi không chỉ là thể lực, mưu trí mà còn là một tinh thần thép luôn mặc định chính mình phải làm cho được.

Hai cậu bạn Hoàng Hải và Việt Hoàng cho tôi thấy những góc nhìn đối lập. Hoàng Hải nhanh chóng đuối sức và dù cố gắng, cậu vẫn phải bỏ cuộc, nhờ đồng đội hỗ trợ mới có thể hoàn thành việc xếp 7 thùng đạn. Trong khi đó, Việt Hoàng nhỏ con, thực hiện động tác cũng tương đối từ tốn và thường phải thở hắt ra nhưng lại có thể hoàn thành mọi thứ một mình, xếp thùng đạn cũng rất ngay ngắn.

Tôi nhận ra vấn đề không chỉ là về thể lực. Nó còn đến từ sức mạnh nội tâm của mỗi người. Hoàng Hải có vẻ là người hướng nội và phần nào yếu đuối trong ý chí. Nhiều bình luận nói rằng cậu bạn có dấu hiệu của người đang điều trị t r ầ m c ả m. Tôi không biết điều ấy và cũng không xác thực thông tin nhưng có thể quan sát thấy khi gặp khó khăn, cậu nhanh chóng chạm ngưỡng và dễ đưa ra quyết định ngừng lại. Vì cậu tin rằng cậu chỉ có thể làm được tới đó. Niềm tin này khiến cậu chọn từ bỏ. Còn Việt Hoàng không nghĩ theo hướng ấy. Cậu luôn tâm niệm bản thân cố lên, cố lên và cậu cũng tin chắc rằng sự nỗ lực ấy sẽ giúp cậu hoàn thành nhiệm vụ. Bản thân cậu cũng khăng khăng rằng đó là nhiệm vụ, cậu là chiến sĩ nên cậu nhất định phải làm được. Sau cậu còn có đồng đội đang chờ và sự thất bại của cậu có thể ảnh hưởng tới t í n h m ạ n g của người khác nếu trong một cuộc chiến thật sự.

Dù là chương trình giải trí nhưng nó cũng mang đến cho tôi những chiêm nghiệm về cuộc sống. Phàm là chuyện gì cũng vậy, đã làm phải làm hết sức. Và chịu đựng áp lực cũng là một loại năng lực mà chúng ta cần tu dưỡng. Khi mà chúng ta còn sống, còn lao động, chúng ta sẽ không thể tránh được những khi bị căng thẳng, lo lắng, thậm chí là áp lực cực độ.

Những khi đó ta làm gì?

Một sức khoẻ thể chất tốt giúp ta có thể thực hiện các hành động cần thiết và cảm nhận bản thân mạnh mẽ nhưng sức khoẻ tinh thần càng đóng vai trò lớn hơn. Vì có những việc không quá mất sức song đòi hỏi bộ não phải có khả năng chịu đựng được những căng thẳng cao hơn ngưỡng bình thường nhiều lần, rồi từ từ mới là tìm hướng giải quyết.

Bạn có biết kim cương được hình thành như thế nào không?

Không phải đơn giản là cacbon dưới áp lực như câu nói quen thuộc khi người ta so sánh nó với than đá đâu. Không đơn giản như vậy. Kim cương được tạo tác dưới áp lực trên 5 gigapascal, nhiệt độ phải vượt qua ngưỡng 1300 độ và độ sâu là từ 100km đến 200km bên dưới lòng đất. Sau khi đã được hình thành với áp lực cực lớn và nhiệt độ cực cao, chúng sẽ thông qua sự vận động của địa chất mà được đưa lên phía trên cùng của lớp dung nham núi lửa. Vậy nên kim cương mới trở thành món trang sức đắt giá mà ai cũng khao khát. Hơn nữa, nó còn sở hữu bề mặt lấp lánh và tôn lên vẻ đẹp lẫn giá trị của người sử dụng.

Mỗi con người chúng ta cũng đều cần phải trải qua quá trình tôi luyện mới có thể trở thành một viên kim cương sáng giá. Tất nhiên, nếu bạn lựa chọn một lối sống tối giản, có phần khác biệt với đa số mọi người thì bạn có thể sẽ buông bỏ được nhiều loại áp lực. Vì bạn chỉ cần mọi thứ đủ để sống và tìm niềm vui về tinh thần nhiều hơn. Nhưng ngay cả khi muốn sống như vậy, bạn vẫn cần có sự chuẩn bị về tâm lý và tài chính để đủ sức mà bước qua những bàn tán không hay từ người khác, những thời điểm khó khăn cần phải dùng tiền để xử lý. Còn không, những con người bình thường chúng ta, thật sự cần rèn luyện năng lực để có thể sống và làm việc dưới nhiều loại áp lực khác nhau.

Tôi không khuyến khích người ta chịu đựng áp lực, chỉ là chúng ta thật sự không thể chạy trốn được chúng. Nếu mỗi lần bạn gặp khó khăn, bạn đều chọn bỏ cuộc thì bạn mãi mãi cũng là đang chọn phương pháp dễ dàng mà nửa vời nhất. Có những vấn đề sẽ không mất đi nếu không được giải quyết triệt để. Nó ở đó chờ tới khi bạn thực sự làm gì đó để nó tiêu biến. Và dù bạn trốn chạy được chuyện này thì rồi cũng sẽ có chuyện khác đến mà bạn không thể chọn ngó lơ mãi được.

Khi điều gì đó làm chúng ta áp lực, có lẽ cách tốt nhất là ta cứ chậm lại một chút, giữ cho bản thân bình tĩnh hơn và suy nghĩ về nguyên nhân của vấn đề, tiềm lực ta đang có, những người/điều kiện hỗ trợ được ta và phương hướng nào sẽ giúp ta nói tạm biệt áp lực nhanh nhất. Điều này không hề dễ để thực hiện, tôi biết, nhưng nó có thể và nó sẽ triệt để hơn là trốn tránh hay đầu hàng.

Nuôi dưỡng tinh thần không nên chỉ là hướng con người tới tính “lành” mà còn cần giúp con người xây dựng sức mạnh nội tại để bản thân trở nên vững vàng từ trong ý chí. Nếu bạn quá chú trọng vào việc sống giản đơn, ôn hòa với mọi thứ, bạn có thể sẽ quên mất việc phải rèn luyện nội tâm của chính mình để đủ mạnh mà vượt qua giông bão cuộc đời. Bởi giông bão không phải khi nào cũng đi cùng các dấu hiệu nhận biết trước. Và cuộc đời thì có quá nhiều giông bão.

Cảm ơn bạn đã đọc bài viết của mình. Mình sẽ rất hạnh phúc nếu bạn ghi lại đây những cảm nhận của bạn hoặc là những thắc mắc muốn được giải đáp thêm. Mình sẽ phản hồi bạn trực tiếp qua bình luận hoặc nếu cần, mình sẽ lên một bài viết mới để hồi đáp đầy đủ và chi tiết.

Bạn có thể kết nối với mình nhiều hơn tại: https://linktr.ee/hoaluongwriter