Viết tản văn kiếm tiền có thể còn xa lạ với nhiều người nhưng đang nghề tay trái tạo ra một khoản thu nhập đều đặn hàng tháng cho không ít cộng tác viên báo, tạp chí ở mảng văn học nghệ thuật. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin cụ thể và đa chiều hơn về tản văn để bạn biết những tiềm năng của nó.
Tản văn có thể xem là thể loại văn học được viết và được đọc nhiều nhất hiện nay. PGS.TS Bùi Thanh Truyền từng chia sẻ rằng tản văn cũng giống như “fastfood” cho con người trong thời đại đầy vội vã. Vì vậy nên cơ hội để viết tản văn kiếm tiền cũng ngày càng mở rộng với những ai yêu thích thể loại này.
Sở dĩ, tản văn được nhiều người chọn viết và đọc là bởi nó mang một số đặc điểm phù hợp như:
Dễ viết và dễ đọc
Khung đề tài rộng
Các tiêu chuẩn thể loại đơn giản hơn truyện ngắn hay tiểu thuyết
Giúp người đọc khám phá sâu về bản thân và thế giới xung quanh
Bộc lộ cảm xúc dễ dàng
Tạo ra sự đồng cảm cao nơi người đọc
Thể hiện được cá tính của người viết
Giúp người viết rèn luyện và nâng cao khả năng viết
Nâng cao khả năng quan sát và chiêm nghiệm của người viết
Dễ đăng, dễ chia sẻ trên các nền tảng mạng xã hội
Là một người dạy viết tản văn đăng báo cho nhiều học viên, theo quan sát của mình, thường mọi người sẽ mắc một số lỗi như viết bài không có trọng tâm nội dung, diễn đạt dài dòng, bài viết không đảm bảo về cấu trúc, không có sự đồng nhất về chủ đề và giọng điệu trong toàn bài… Trong đó lỗi kể lan man, tham chi tiết là nhiều người mắc nhất.
Đa phần khi viết tản mà chưa tìm hiểu về nó, mọi người sẽ viết theo bản năng. Trong đầu nghĩ gì, cảm gì thì viết đó. Viết như vậy mang lại cảm giác “đã” vì những gì có trong đầu được bung ra nhưng viết không có trọng tâm, các ý không được phân chia rõ trong bài và cũng không logic hay liên kết được với nhau.
Cách khắc phục tốt nhất là mọi người nên làm dàn ý trước khi viết và ấp ủ cho đủ thông tin và cảm xúc rồi mới viết. Như vậy thì bài viết vừa dày dặn về ý nghĩa, vừa cung cấp thêm hiểu biết cho người đọc vừa tạo được sự đồng cảm. Bạn càng muốn viết tản văn kiếm tiền, bạn càng cần đầu tư cho bài viết để làm sao cho bài vừa giàu giá trị vừa giàu cảm xúc.
Bạn cũng đừng nghĩ tản văn chỉ là trải lòng đơn thuần vì các dạng ký hay nghị luận cũng là một loại hình tản văn. Mà với chúng, tính chính xác về thông tin và thuyết phục về quan điểm được đòi hỏi khá cao. Ví dụ như các bài ký của Nguyễn Tuân về những vùng đất ông từng đi qua, từng ở hay tản văn của Tô Hoài về Hà Nội chẳng hạn.
Tản văn là thể loại được viết và đọc nhiều hiện nay. Không cần phải trên sách báo mà ngay những bài đăng trên FB, trên các nền tảng mạng xã hội cũng vậy. Thậm chí có nhiều kênh podcast chuyên đọc những bài tản văn hay.
Có thể kể đến một vài lý do để nhiều người hoạt động sôi nổi chọn tản văn cho giai đoạn khởi đầu như là:
Tản văn lại dễ viết, người ta vẫn đùa là ai cũng viết được tản văn. Dù viết tản văn hay, đẹp, có chiều sâu và giàu cảm xúc không dễ.
Tản văn là tiếng nói đầy tính cá nhân, thể hiện được bản sắc riêng của người viết.
Tản văn viết nhanh, dễ đọc và đọc cũng nhanh.
Nhu cầu thể hiện bản thân qua con chữ của mọi người ngày càng nhiều.
Tản văn khai thác tối đa các mảng đề tài trong cuộc sống.
Tản văn cho phép tác giả sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật, thể hiện được trình độ “chơi với chữ” của người viết.
Những người hoạt động mạng sôi nổi có lượng người theo dõi đông, nếu bài viết “chạm” tới họ, họ có thể đọc và chia sẻ ngay chỉ sau vài thao tác trên màn hình. Điều này giúp họ được nhiều nhà xuất bản “chọn mặt gửi vàng” để in sách. Vì chính những người theo dõi sẽ là người mua sách khi họ xuất bản. Việc truyền thông cũng sẽ hiệu quả và dễ dàng hơn nhờ tận dụng được sức ảnh hưởng vốn có của tác giả.
Dù có nhiều ưu điểm là vậy nhưng không có con đường nào phù hợp cho tất cả mọi người. Do đó, chọn tản văn hay thể loại khác để bắt đầu khi viết sáng tác là tùy vào khả năng và sở thích của mỗi người. Người chọn tản, người làm thơ, người viết truyện. Điều này tạo ra sự phong phú và sôi nổi cho thị trường viết lách hiện nay.
Người ta thường nói đọc tản văn xong là quên luôn, không có giá trị gì, không có kiến thức, kĩ năng gì trong đó. Điều này không đúng.
Để có thể viết tản văn kiếm tiền, bạn cần đáp ứng được những tiêu chí của một bài tản văn hay. Dưới đây là danh sách những điểm bạn cần chú ý để tản văn hay hơn:
Tiêu đề thu hút, gợi cảm xúc
Phần dẫn đủ hấp dẫn
Câu chữ thể hiện được cá tính của người viết và làm rõ được nội dung/cảm xúc của bài viết
Có thông điệp rõ ràng, ý nghĩa
Phần kết khiến người đọc phải chiêm nghiệm
Trình bày gọn, sạch, đẹp mắt
Nhiều người nghĩ tản văn hời hợt, đọc xong không đọng lại được gì và quá cá nhân. Tuy nhiên, điều đó còn phụ thuộc vào bạn đọc trúng bài tản như thế nào và của ai. Tản văn hay sẽ cung cấp được thông tin, kiến thức, kinh nghiệm sống… bên cạnh việc nói về những suy tư, chiêm nghiệm cá nhân. Nghĩa là trong cái tôi phải có cái ta, trong câu chuyện của một người phải có cả tính xã hội.
Nếu không chỉ là người đọc mà còn là người viết tản văn, bạn sẽ nhận ra rằng tản văn có khả năng nuôi dưỡng tinh thần, giúp bạn cảm nhận những vẻ đẹp bình thường của đời sống và sống an hòa hơn, tinh tế hơn. Tất nhiên, bạn cần phải viết đủ nhiều, quan sát đủ kỹ và chiêm nghiệm đủ sâu nữa.
Với tản văn, bạn có thể “xuất bản” ở cả hình thức online và in ấn nên nếu biết khai thác sẽ có hướng đi. Dưới đây là 5 cách mình từng làm:
Viết tản văn gửi báo, tạp chí
Viết tản văn tham gia các cuộc thi
Viết content trên social media
Viết tản văn trên các nền tảng đọc online
Viết sách tản văn
Nhiều người nghĩ rằng viết thương mại mới mang lại thu nhập tốt cho người viết. Điều ấy không sai nhưng không có nghĩa viết tản văn chỉ để cho bản thân mà không tạo ra thu nhập.
Bạn có biết nhuận bút cho một tản văn trung bình là bao nhiêu không?
Mình đã từng gửi tản văn cho nhiều tờ báo với dung lượng mỗi bài khác nhau, dao động từ 600 từ tới 2500 từ. Tuy nhiên, độ dài các bài tản trên báo thường sẽ ở mức 800-1000 từ là phổ biến.
Nhuận báo cũng sẽ khác nhau tùy theo tòa soạn và độ dài bài viết. Mức nhuận thấp nhất mình từng nhận là 250.000 đồng/bài và cao nhất là 1.300.000 đồng/bài.
Một số tác giả khác mà mình biết có thể nhận mức nhuận lên tới 2.000.000 đồng/bài. Họ là nhà văn, nhà báo – những người tài hoa và có tên tuổi, có kinh nghiệm viết lâu năm. Ngoài ra, hiểu biết và vốn sống cùng lối viết cuốn hút cũng là những yếu tố giúp họ có nhiều bài tản văn được chọn hơn.
Tuy không dễ để được như họ nhưng nhuận báo văn nghệ trung bình cho một bài tản rơi vào khoảng 500.000 đồng/bài.
Tất nhiên, có thể bạn không viết được những bài tản chất lượng liên tục hoặc không phải bài nào bạn gửi đi cũng có khả năng được chọn in nhưng tản văn là một mảnh đất màu mỡ hơn bạn tưởng.
Nếu bạn muốn tìm hiểu cách viết tản sao cho hay, sáng tác như thế nào để biến ý tưởng thành văn bản hoàn thiện và làm sao để viết tản văn kiếm tiền thì bạn có thể đăng ký 1 trong 2 khóa học:
Tự do Sáng tạo (khai giảng 10/12/2023): https://forms.gle/NDcqfWVzfo38zRrN9
Viết tản văn đăng báo (dự kiến khai giảng tháng 1/2024): https://forms.gle/t5n2vHYNbs42XBQv8
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết của mình. Mình sẽ rất hạnh phúc nếu bạn ghi lại đây những cảm nhận của bạn hoặc là những thắc mắc muốn được giải đáp thêm. Mình sẽ phản hồi bạn trực tiếp qua bình luận hoặc nếu cần, mình sẽ lên một bài viết mới để hồi đáp đầy đủ và chi tiết.
Bạn có thể kết nối với mình nhiều hơn tại: https://linktr.ee/hoaluongwriter
Trang blog nhỏ màu xanh nơi mình viết bằng trái tim chân thành
