Hướng dẫn viết truyện ngắn rất cần thiết cho người mới. Tuy nhiên, nó cũng cần đơn giản và dễ thực hiện. Việc viết truyện ngắn sẽ khó khăn với nhiều người nhưng nếu bạn đã chán viết những bài tản văn và còn nhiều sợ hãi trước khi viết tiểu thuyết thì đây là một bài luyện tập vừa sức.
Nếu tiểu thuyết thường dài từ 50.000 từ trở lên và được ví như một cuộc đua maraton thì viết truyện ngắn giống như bạn đang tham gia một cuộc chạy nước rút.
Theo bạn, điều gì làm cho một tác phẩm tự sự trở thành một truyện ngắn?
Truyện ngắn là văn bản tự sự hư cấu có dung lượng 7.500 từ trở xuống. Loại truyện ngắn ngắn nhất (flash story) dài không quá 500 từ. Hemingway thường được ghi nhận là tác giả viết một trong những câu chuyện ngắn nhất thế giới với chỉ 6 từ: “Bán: Giày em bé, chưa mang.”
Với chuyên mục về văn chương trên các tờ báo của nước ta, một truyện ngắn thường sẽ có độ dài từ 2000 – 3500 từ. Một số tờ báo có thể có dung lượng ngắn hơn hoặc dài hơn nhưng không vượt quá 7500 từ.
Nếu truyện ngắn của bạn dài hơn 7.500 từ, nó sẽ có xu hướng trở thành một tiểu thuyết. Bạn viết câu chuyện của mình trong bao lâu sẽ phụ thuộc vào việc bạn phải kể bao nhiêu câu chuyện trong tác phẩm đó.
Đọc thêm:
Truyện ngắn là gì? Các loại hình truyện ngắn hiện đại
Khi bắt đầu, bạn khó mà hình dung được toàn bộ câu chuyện nên ý tưởng chủ đạo (concept) cũng giống như một chồi non. Các câu chuyện thường sẽ bắt đầu với một ý tưởng chủ đạo. Đối với truyện ngắn, ý tưởng chủ đạo càng cần cô đọng hơn.
Khi viết truyện ngắn Nếu anh là định mệnh, ý tưởng chủ đạo của tôi đến từ hình ảnh một căn phòng tối trong đêm mưa, có cô gái buồn khóc nhớ người yêu cũ và nhớ những câu chuyện của một thời đã xa.
Để khởi động, hãy ghi xuống ý tưởng đang có trong đầu bạn dưới hình thức của một đoạn văn. Đoạn văn này sẽ đóng vai trò là phần khởi đầu (exposition) cho câu chuyện. Trong đó nên có đầy đủ 3 yếu tố: bối cảnh, nhân vật và dấu hiệu về một câu chuyện đáng theo dõi.
Ví dụ:
Hơn 12 giờ đêm. Ngần nhảy xuống trước cổng căn nhà năm lầu sừng sững nơi góc phố quen từ một chiếc xe ôm. Cô ngó nghiêng bốn phía, tay bất giác kéo cái cổ áo trái tim tụt xuống sâu hơn. Đôi gò bồng đảo trắng phau lấp ló. Căn phòng trên tầng năm vụt sáng. Cánh cổng điện tử từ từ mở ra. Cô ỏn ẻn bước vào trong, không quên kéo cái chân váy thun bó sát lên cao thêm một tấc.
Bạn cũng nên nghĩ tới điều mà nhân vật chính cần/muốn hoàn thành trước khi kết truyện và lý do tại sao họ cần làm điều đó. Việc này giúp bạn sắp xếp trình tự các sự kiện diễn ra trong truyện hợp lý hơn.
Một số người có thể sẽ nói rằng việc viết ra một bản phác thảo làm hỏng dòng chảy tự nhiên của trải nghiệm sáng tạo. Và đối với họ, điều này có thể đúng. Họ tôn trọng các ý tưởng đến từ não phải và thích viết theo dòng chảy của cảm hứng. Nhưng bạn sẽ hiếm khi thấy một nhà văn nào không ghi chú hoặc ghi chép rất nhiều mà thành công trong việc viết một tác phẩm có tính tổ chức chặt chẽ.
Bạn sẽ làm gì nếu cần nhớ tên bạn cùng phòng của nhân vật chính từ thời đại học ở đoạn 35, trong khi lần cuối bạn nhắc tới cái tên đó là ở đoạn 3 hay đoạn 5? Bạn sẽ khó lòng nhớ nổi. Lời nói dối lớn nhất mà chúng ta tự nói với bản thân mình là “Tôi sẽ nhớ điều đó, tôi không cần phải viết nó ra.” Trí nhớ của bạn không tốt như bạn nghĩ đâu, đừng chủ quan với điều đó.
Trong hướng dẫn viết truyện ngắn, việc viết ra những ý tưởng ban đầu cùng với các ghi chú mà bạn đặc biệt có hứng thú hoặc những đánh dấu chỉ mình bạn hiểu sẽ giúp bạn dễ dàng nhớ được chúng.
Sắp xếp các ghi chú của bạn ở dạng dàn ý chi tiết, có tổ chức là cách tốt nhất để đảm bảo rằng bạn sẽ tìm thấy thông tin sau này nếu cần. Ai biết được, một ngày nào đó, bạn có thể sẽ muốn biến truyện ngắn thành tiểu thuyết.
Đọc thêm:
5 lưu ý khi viết truyện để người đọc đồng cảm
Tại sao bạn nên làm outline trước khi viết?
Các kỹ thuật phát triển ý tưởng giúp bạn không bao giờ thiếu nội dung
Nếu bạn có ý tưởng chung về cách câu chuyện diễn ra thì việc lập dàn ý có thể giúp bạn sắp xếp các phần của truyện một cách trực quan và theo ngữ cảnh để có ý nghĩa tốt hơn, giúp bạn thoải mái hơn khi kể.
Không phải nhân vật nào cũng khơi gợi được sự quan tâm của bạn và các bối cảnh cũng vậy. Tuy nhiên, đừng bao giờ rơi vào cái bẫy tạo ra những đặc điểm một chiều cho câu chuyện của bạn.
Nếu nhân vật ấy đủ quan trọng để đưa vào câu chuyện, hãy thể hiện tình yêu với họ bằng cách viết một bản phác thảo nhỏ cho hồ sơ nhân vật, gồm tên, tuổi, chiều cao cân nặng, món ăn yêu thích, màu sắc yêu thích và bất kỳ chi tiết ngớ ngẩn nào khác mà bạn nghĩ ra cho họ… Bạn có thể không cần một bộ đầy đủ các câu hỏi để phát triển nhân vật nhưng độc giả của bạn sẽ muốn thấy nhân vật của bạn có chiều sâu và đa diện hơn. Bởi khi đó, nhân vật sẽ gần giống với con người bình thường ngoài thực tế hơn.
Đọc thêm:
Giữ những chi tiết này trong sổ ghi chép hồ sơ nhân vật của bạn. Bạn có thể không bao giờ sử dụng tới chúng nhưng biết đâu, khi bạn đang viết một câu chuyện và tự nghĩ “Có nhân vật nào sẽ thực sự phù hợp ở đây không?” thì sẽ có một tệp hồ sơ các nhân vật cũ để xem. Bạn không bao giờ biết khi nào bạn có thể cần tới chúng, vì vậy hãy viết chúng ra.
Trong truyện “Lạc anh giữa Paris”, nhân vật chính không được nêu tên mà chỉ xuất hiện với danh xưng “em” để kể câu chuyện của mình. Cô là người Việt Nam đang làm việc tại Pháp. Mẹ cô ở quê nhà bị bệnh nặng nhưng cô chưa thể trở về, người yêu lại bỗng nhiên biến mất, chỉ để cho cô một lá thư kẹp trong cuốn sách hay đọc.
Sau khi bạn đã thêm tất cả các chi tiết và mảnh ghép của mình để làm rõ câu chuyện và mang lại sức sống cho nó, đã đến lúc ngồi lại và tận hưởng thời gian nghỉ ngơi tạm thời. Sau đó, bạn nên đào sâu trở lại và thực hiện một số thao tác theo những hướng dẫn viết truyện ngắn.
Khi viết xong, bạn nên đọc qua để chỉnh sửa những phần cơ bản như ngữ pháp, chính tả, tính nhất quán của từ, tên nhân vật, góc nhìn trần thuật… và sau đó đọc lại để cảm nhận chung về tác phẩm. Bạn nên xóa khoảng 10% những gì bạn đã viết trong bản nháp đầu tiên của mình. Hãy xóa những thứ không bắt buộc phải có trong câu chuyện.
Đọc thêm:
Tạm biệt những lỗi thường gặp khi viết
7 lỗi dùng từ thường gặp khi viết văn
6 lỗi thường gặp khi viết về hình thức văn bản
Tự biên tập bài viết sao cho đúng?
Cuối cùng, hãy đọc qua bản thảo của bạn lần cuối và để bản thân ở trạng thái tạm hài lòng. Đây là một bước quan trọng mà nhiều tác giả bỏ qua trong quá trình sáng tạo. Hãy hài lòng với những gì bạn đã làm và tự hào về nó. Bạn đã làm một điều gì đó đặc biệt, và bạn xứng đáng được ăn mừng một chút.
Hướng dẫn viết truyện ngắn cho người mới bắt đầu trên đây mới dừng lại ở mức sơ lược. Bạn có thể làm theo những gợi ý này để tạo ra truyện ngắn đầu tiên của mình. Và nếu bạn cần được góp ý, hãy gửi nó cho mình, mình sẽ gửi phản hồi cho bạn sau khi đọc.
Bài viết trên được lược dịch và bổ sung từ bài viết: https://thinkwritten.com/write-a-short-story
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết của mình. Mình sẽ rất hạnh phúc nếu bạn ghi lại đây những cảm nhận của bạn hoặc là những thắc mắc muốn được giải đáp thêm. Mình sẽ phản hồi bạn trực tiếp qua bình luận hoặc nếu cần, mình sẽ lên một bài viết mới để hồi đáp đầy đủ và chi tiết.
Bạn có thể kết nối với mình nhiều hơn tại: https://linktr.ee/hoaluongwriter
Trang blog nhỏ màu xanh nơi mình viết bằng trái tim chân thành
